💚 Arzularınızı rahatlıqla gerçəkləşdirin!
Kampaniyadan yararlanmağa tələsin👇
![](https://www.rabitabank.com/resized/resize660/center/pages/2830/pop-up-desk.png)
Choose option
Mərkəzi Bank tərəfindən qiymətli kağızların və xarici valyutanın alqı-satqısı əməliyyatlarıdır.
Ölkənin milli valyutasının sabitliyinin təmin olunması məqsədilə müvafiq dövlət orqanları tərəfindən milli valyutanın məzənnəsinin digər ölkələrin möhkəm valyutalarına və beynəlxalq hesablaşma vasitələri vahidlərinə nisbətdə rəsmən endirilməsi, həmçinin, milli valyuta vahidinin real qızıl məzmununun azaldılmasıdır.
Səhmləri səhmdarları tərəfindən digər səhmdarlarının razılığı olmadan belə müstəqil surətdə özgəninkiləşdirilə bilən səhmdar cəmiyyət.
Hesabat dövründə əhalinin pul gəlirlərinin onun orta illik daimi sayına bölünməsi yolu ilə müəyyən edilir. Ailənin məcmu gəlirlərinin ailə üzvlərinin sayına nisbəti isə ailədə adambaşına düşən orta gəlirdir.
Sahibi haqqında heç bir yerdə qeydiyyat aparılmayan qiymətli kağızlar. Bu qiymətli kağızlar üzrə sahiblik hüququ müvafiq sertifikatı təqdim edən şəxsə aiddir.
Başqa fiziki və ya hüquqi şəxsin adından, müəyyən komissiya haqqı müqabilində, onun hesabına və riskinə alqı-satqı aparan fiziki və ya hüquqi şəxsdir.
Mühasibat termini olub geniş mənada müəssisənin sahib olduğu bütün maddi varlıqları əhatə edir.
Həyata keçirilən əməliyyatların həcminin böyüklüyü, satış və alış qiymətləri arasındakı spredin kiçikliyi və rəqabətin yüksək səviyyəsi ilə səciyyələnən qiymətli kağızlar bazarıdır.
Hər hansı iqtisadi subyektin (dölətin, müəssisənin, yaxud hər hansı fiziki şəxsin) özünə məxsus olan maliyyə resurslarını mənfəət əldə etmək məqsədilə dövriyyəyə buraxması, yaxud idarə etməsidir.
Müəyyən investisiya məqsədlərinə nail olmaq üçün müştərilərin vəsaitlərinin toplanması və investisiya portfelinin yaradılması (qiymətli kağızlara və ya digər aktivlərə yatırmaq) yolu ilə peşəkar səviyyədə idarə olunması.
Malların göndərilməsi və xidmətlərin göstərilməsini təsdiq edən sənədlər təqdim olunarkən göndərilmiş malların, xidmətlərin dəyərini benefisianara ödəmək barədə bankın öhdəliyidir. Akkreditivlərin qarantiyadan əsas fərqi ondadır ki, bu halda bank müştəri və sifarişçi arasında "üçüncü şəxs" rolunu oynayaraq öz aktivləri ilə risk etmir, bir müştəridən digərinə pul köçürməsi ilə bank xidmətini həyata keçirir.
Vaxt keçdikcə meydana gələn aşınma nəticəsində aktivlərin real dəyərinin getdikcə azalması.
Emitentin adından çıxış edərək investorların cəlb edilməsi və emitentin buraxdığı qiymətli kağızların bazarda yerləşdirilməsi öhdəliyinin götürülməsidir.
Annuitet — kredit üzrə əsas borcun və həmin borca hesablanmış faizlərin ödənilməsinə yönəldilmiş müntəzəm bərabər aylıq ödənişləri əks etdirir. Bu ödənişlər aylar üzrə elə hesablanaraq bölüşdürülməlidir ki, ödəniş müddətinin sonunda borc tamamilə ödənilmiş olsun.
Nisbi statistik göstərici olub müəyyən bir göstəricinin müəyyən dövr ərzində dəyişməsinin intensivliyini göstərir və həmin göstəricinin hesablama aparılan dövr (hesabat, plan, proqnoz dövrü) üçün mütləq qiymətinin müqayisə aparılan dövrdəki (baxılan dövrdən əvvəlki dövr, baza dövrü) mütləq qiymətinə nisbəti kimi hesablanır.
Ana şirkətdən törəmə şirkətlərə maliyyə vəsaitlərinin axını (məsələn, kredit verilməsi).
İdarəçilik fəaliyyətinin müəyyən meyarlara, norma və standartlara uyğun gəlməsini qiymətləndirmə prosesi və sistemi.
Hər bir institut öz xüsusiyyətlərinə və tələblərinə uyğun təyin edir, daxili auditorların missiyasının imkanları və daxili audit funksiyasının məqsəd və prosedurları beynəlxalq daxili audit standartlarına hörmətlə aparılmalıdır.
Təchizatçı tərəfindən işlərin icrası, malların çatdırılması barədə öhdəliklərini yerinə yetirilmədiyi halda avans ödənişin geri qaytarılmasına təminat verir.
Avrozonada milli çərçivələrdən daha yuxarı səviyyədə monetar siyasət aparmaq üçün yaradılmış təşkilatdır.
Xarici valyutalarla əhəmiyyətli miqyasda əməliyyatlar aparan ölkədən kənarda hərəkət edən ayrı-ayrı ölkələrin milli valyutasıdır. Nümunə: dollar ABŞ-dan kənarda avrodollar adlanır.
Bir-birini tamamlayan iki hissədən ibarət, müəyyən zaman müddətində hər hansı hadisə və ya fəaliyyətlə bağlı tarazlığı və nisbəti xarakterizə edən göstəricilər sistemi.
İki hissəyə ayrılmış cədvəl olub, bir tərəfində passivlər (kapital), digər tərəfində aktivlərdir. Balansda passivlərin və aktivlərin cəmi bərabər olur.
Müəssisənin, firmanın konkret bir dövrə, tarixə aktivlərinin, passivlərinin və xüsusi kapitalının xalis dəyərinin yekun hesabatıdır.
Məhsulların realizasiyasından, əsas vəsaitlərdən və müəssisənin digər əmlaklarından, həmçinin realizasiyadan kənar əməliyyatlardan olan itkilərin cəmidir ki, bu da həmin əməliyyatlar üzrə ümumi xərclərdən çəkilir.
Müəssisənin bütün təsərrüfat əməliyyatlarının və balans bəndlərinin qiymətləndirilməsi nəticəsində müəyyən edilmiş, məhsulların realizasiyasından, əsas vəsaitlərdən, müəssisənin digər əmlakından və realizasiyadan kənar gəlirlərdən bu əməliyyatlar zamanı çəkilən bütün xərcləri çıxdıqdan sonra qalan maliyyə nəticələrinə deyilir.
Müəssisənin, firmanın əsas vəsaitlərinin bütün obyektlərinin balans cədvəllərində əks etdirilən və onun balansına daxil edilən dəyəridir.
Fiziki və hüquqi şəxslərin pul əmanətlərinin cəlb edilməsi, qaytarılması, onlar üçün bank hesablarının açılması, kassa xidmətlərinin göstərilməsi və s. əməliyyatlarla məşğul olan kredit təşkilatı.
Hüquqi şəxs olmayan, bankın olduğu yerdən kənarda yerləşən, bank fəaliyyəti ilə məşğul olmağa hüququ olmayan, yalnız onun mənafelərini təmsil və müdafiə edən bankın ayrıca bölməsidir.
İqtisadi subyektlərin sərbəst pul vəsaitlərinin müvəqqəti cəlb edilməsi, kreditlərin yerləşdirilməsi, hesablaşmaların aparılması, eləcə də müxtəlif bank xidmətlərinin göstərilməsi istiqamətində bank tərəfindən aparılan irili-xırdalı bütün əməliyyatlar.
Bank tərəfindən qiymətli kağızlarda yerləşdirilən bütün aktivlərin məcmusu.
Bağlanmış müqaviləyə uyğun olaraq qaytarılmaq, müəyyən müddətə (müddətin uzadılması hüququ ilə) və faizlər ödənilmək şərti ilə, təminatla və ya təminatsız müəyyən məbləğdə borc verilən pul vəsaitidir.
Öz vəsaiti və/və ya cəlb edilmiş vəsait hesabına (depozitlər istisna olmaqla) yalnız pul formasında kreditlər verməklə məşğul olan hüquqi şəxsdir.
Bankların faiz dərəcələrinin səviyyəsini, kreditin istiqamətlərini, borcun xüsusiyyətlərini, qeyd şərtlərini nəzərə almaqla qısa və uzun müddətə kredit vermək imkanlarının xüsusi göstəriciləridir.
Bankın bu və ya digər formada təqdim etdiyi bütün kredit vəsaitlərinin məcmusu.
Vəsaitlərin bir hesabdan digərinə köçürülməsi.
1) banklar tərəfindən əmtəə və əmtəə sənədləri təminatı ilə kreditlərin verilməsi;
2) banklar tərəfindən əmtəə-komisyon əməliyyatlarının keçirilməsi və əmtəələrin satışı.
Bankların qiymətli kağızlarla apardığı əməliyyatlar: qiymətli kağızların alınması və satılması, qiymətli kağızların girov qoyulması əsasında kreditləşmə, yenidən buraxılmış qiymətli kağızların yerləşdirilməsi, müştərilərin qiymətli kağızlarının saxlanması və idarə edilməsi.
Kommersiya banklarının və başqa kredit təsisatlarının Mərkəzi Bankda məcburi ehtiyat normalarına müvafiq özlərinin bəzi əməliyyatlarının təminatı kimi saxlamalı olduqları vəsaitləridir.
Bankların kredit və başqa əməliyyatların keçirilməsindən ötrü xüsusi, cəlb edilmiş və emissiya edilmiş vəsaitlər şəklində öz maliyyə resurslarının formalaşdırdığı əməliyyatlardır.
Bankların müştərinin marağı və tapşırığı ilə əmlakın idarə olunması və yeni xidmətlərin göstərilməsi üzrə etibarlı əməliyyatlarıdır.
Banklararası qısa müddətli kredit və depozit bazarıdır.
Kreditor qarşısında borclunun pul öhdəliklərinin yerinə yetirilməsi üzrə bank zəmanətidir. Bu o deməkdir ki, əgər müştəri göstərilən müddətdə borcunu ödəyə bilməsə, bank bu öhdəliyi öz üzərinə götürərək ödəməni öz hesabına icra edəcəkdir.
Bank tərəfindən alqı-satqısı həya ta keçirilən qiymətli kağızların alış və ya satış kursu.
Müştəriyə bank kartı vasitəsilə özünün bank hesabları ilə bağlı bir qisim əməliyyatlar aparmaq imkanı yaradan proqramlaşdırılmış qurğu.
Bazar qiyməti malın (işin, xidmətin) tələblə təklifin qarşılıqlı təsiri nəticəsində təşəkkül tapan qiyməti deməkdir.
Təşkilatın fəaliyyətinin əsas göstəricilərini və təşkilati strukturunu digər təşkilatların göstəriciləri və strukturları ilə müqayisəli təhlil etmək. Bu metod təşkilati strukturun və fəaliyyət predmetlərinin üstün cəhətlərini müəyyənləşdirməyə imkan verir.
Bankların təsbit edilmiş müddət ərzində qısamüddətli likvidlik problemlərini uyğunlaşdırmaq üçün öz aralarında borc alıb verdiyi pul bazarıdır. Faiz dərəcəsini müəyyənləşdirən birinci dərəcəli bankların faiz dərəcəsi inter-bank offered rate adlanır.
Eyni növ əmtəələrin topdansatış ticarəti ilə bağlı həyata keçirilən iqtisadi münasibətlərin məcmusu. Birja topdansatış ticarət münasibətlərinin tərəfləri arasında vasitəçi rolunu oynayır.
Vasitəçilikdən başqa sonradan satmaq məqsədilə öz adından və öz hesabına qiymətli kağız almaq hüququna malik şəxs.
Müəyyən zaman müddətində birjada əmtəələrin, qiymətli kağızların, valyutanın və s.-nin alqı satqısının ümumi həcmi.
Əmtəə və fond birjalarında keçirilən əməliyyatlar, alqı-satqı əqdlərinin bağlanması.
Birja ticarəti obyekti olan əmtəə, məsələn, taxıl, metal.
Fond birjasında qiymətli kağızların məzənnə göstəriciləri.
Gəlir əldə etmək və müəssisənin idarə edilməsində iştirak etmək məqsədilə kampaniyanın nizamnamə kapitalına və əsas vəsaitlərə qoyulan investisiyadır.
Əsas cəmiyyətin (ortaqlığın) və onun törəmə cəmiyyətlərinin vahid mühasibat uçotu subyekti kimi təqdim etdiyi maliyyə hesabatlarıdır.
Müəssisənin təsərrüfat fəaliyyətinin nəticələrinə görə işçilərə ödənilən əlavə mükafat.
Müqavilənin şərtlərinə uyğun olaraq kreditora borcu qaytarmağı vəd etməklə, emitentə kapitalı artırmağa imkan verən kağız və ya elektron istiqrazdır.
Mövcud kredit dərəcələrini tənzimləmək məqsədi ilə iqtisadiyyatın müəyyən sahələrinin və ya müəyyən qrup kreditə ehtiyacı olan subyektlərin məqsədli, əvəzsiz vəsaitlərin verilməsi.
Qiymətli kağızlar bazarinda alıcı və satıcı arasında vasitəçilik funksiyasını həyata keçirən peşəkar maliyyə şirkəti. Broker həmçinin investorlara və emitentlərə maliyyə məsləhəti xidmətlərini də göstərir.
Hər maliyyə ili üçün iqtisadi subyektin xərclərini və gəlirlərini əhatə edən illik maliyyə planıdır. Bu, gələcək xərcləri və gəlirləri, onların detallaşdırılmış təsvir və tətbiqini hesablayır. Sonuncuya büdcə qeydləri də daxildir.
Kartdan karta icra olunan əməliyyatdır. Yəni, siz öz plastik kartınız vasitəsilə plastik kartı olan bir şəxsə vəsait göndərirsiniz.
Müştərinin adına açılır və pul vəsaitlərinin saxlanılması və nağdsız hesablaşmalar aparmaq üçün, pul köçürmələrinin alınması və göndərilməsi üçün istifadə edilir.
Elə əməliyyаtlаrdır кi, bu zаmаn bir institusiоnаl vаhid (seкtоr) bаşqа bir institusiоnаl vаhidə (seкtоrа) əvəzində heç nə аlmаdаn əmtəə, хidmət və yа pul vəsаiti təqdim edir və bu, акtivlərə sаhibкаrlıq hüququnun bаşqаsınа verilməsi, yахud акtivlərin аlınmаsı və çıхdаş edilməsi ilə əlаqədаr deyildir.
Müəyyən dövr ərzində şirkətin cari fəaliyyəti (istehsal və satış) ilə əlaqədar daxil olan və ödənilən pul vəsaitləri.
Borcun son ödəniş tarixinə qalmış vaxt.
Kartı olmayan şəxslərə də pul göndərmək imkanı yaradan xidmət növüdür.
Ödəniş üzrə müştəri vəsaitinin emitent və ekvayer banklar arası geri qaytarılma prosesidir. Beynəlxalq Ödəniş Sistemlərinin (BÖS) qaydalarına əsasən hər ödəniş vasitəsi sahibi öz əməliyyatları üzrə etiraz haqqına sahibdir.Bu şəkildə istehlakçıları ehtimal olunan risklərdən və dələduzlardan qorumağa çalışırlar.
İki ölkənin valyutasının üçüncü bir valyutaya (adətən, ABŞ dollarına) nəzərən hesablanmış mübadilə məzənnələrinin nisbəti əsasında hesablanan mübadilə məzənnəsi.
Vəsaiti alana ilkin xəbərdarlıq edilmədən emitent bank tərəfindən dəyişdirilə və ya ləğv edilə bilən akkreditivdir.
İdxal edənin tapşırığı üzrə akkreditiv açan bank, xeyrinə akkreditiv qoyulan şəxs qarşısında akkreditivin şərtlərinə uyğun olaraq sənədlərin təqdim olunması şəraitində, ödəmələri icra edəcəyi barəsində öhdəlik götürdüyü beynəlxalq hesablaşma formasıdır.
Qeyri-qanuni yolla əldə edilmiş gəlirlərin leqallaşdırılması prosesidir. Qeyri-qanuni gəlirlər dedikdə isə, narkotik maddələrin və silahların qeyri-qanuni alverindən, qaçaqmalçılıqdan, korrupsiyadan, gizli iqtisadiyyatdan, şantajdan və maliyyə dələduzluğundan əldə edilmiş vasitələr nəzərdə tutulur.
Debet (və ya elektron) plastik kartı müvafiq kart hesabında faktiki olan məbləğ daxilində xərclər aparmaq və ya bankomatlardan nağd pul çıxarmaq imkanını verir.
Qiymətlərin ümumi səviyyəsinin aşağı düşməsi (inflyasiyanın əks prosesi) və nəticədə pulun dəyərinin artması prosesidir.
İqtisadi subyekt tərəfindən pul və borc öhdəliklərindən qismən və ya tamamilə imtina edilməsi. Ağır maliyyə böhranları zamanı likvidlik problemi ilə üzləşən iqtisadi subyektlər, o cümlədən dövlət defolta əl ata bilər.
Qiymətli kağızların listinqdən çıxarılması.
Müəyyən məqsədlə saxlanmaq üçün bank və ya başqa kredit idarələrinə verilən pul və ya qiymətli kağız.
Xüsusi avadanlıqla təchiz edilmiş otaqda yerləşən və müxtəlif qiymətlilərin və bu kimi sair əşyaların saxlanılması üçün müştərilərə icarəyə verilən seyfdir.
Üzərində göstərilən məbləğin bank tərəfindən əmanətə qəbul edilməsini bildirən adsız qiymətli kağızdır.
Banklar tərəfindən həyata keçirilən sığorta növüdür və bankların iflas elan olunması zamanı əmanətçilərin əmanətlərinin qaytarılmasına onlar tərəfindən zəmanət verilir. Adətən, iqtisadi tənəzzüllər və böhranlar dövründə geniş ölçüyə malik olur.
Bankın depozitinə qiymətli əşya qoyan fiziki və ya hüquqi şəxs.
Köhnə pul nişanlarının qəbul edilmiş nisbət qaydasında yenisi ilə əvəz edilməsi, pul tədavülünün qaydaya salınması və hesablaşmaların asanlaşdırılması məqsədilə milli pul vahidinin miqyas dəyişikliyidir.
Milli valyutanın xarici valyutaya nəzərən məzənnəsinin ucuzlaşdırılmasıdır.
Qiymətlərin artımı prosesini səngitmək üçün dövlət tərəfindən həyata keçirilən tədbirlər sistemidir. O cümlədən Mərkəzi Bankın pul siyasətinin sərtləşdirilməsi dezinflyasiya tədbirlərinə aiddir.
Müqavilələr və digər öhdəliklərin gecikdirilməsi zamanı tətbiq olunan cərimədir.
Səhmlərə görə müəssisənin illik gəlirindən ayrılan pay. Eyni zamanda, hüquqi şəxsin öz təsisçilərinin (payçılarının) və yaxud səhmdarlarının xeyrinə xalis mənfəətinin (sadələşdirilmiş vergi ödəyiciləri tərəfindən vergi və xərclər çıxıldıqdan sonra gəlirin) bölüşdürülməsi ilə bağlı pul və ya digər ödəmələr şəklində etdiyi ödəniş deməkdidr.
Maliyyə Nazirliyi və ya digər səlahiyyətli orqan tərəfindən buraxılan güzəştli və müəyyən dövriyyə müddəti olan (1 ilədək) qiymətli kağızdır. İstiqrazların parametrləri Maliyyə Nazirliyi tərəfindən müəyyənləşdirilir.
Hökumətin dövlət adından dövriyyəyə buraxdığı müddətli borc öhdəlikləridir.
Əsas borcalan öz öhdəliklərini yerinə yetirmədikdə onun zəmanət verilmiş öhdəliyi üzrə borcunun tam məbləğdə və ya qismən ödənilməsinə dair dövlət öhdəliyi.
Gəlir əldə etmək və təkrar istehsal üçün pulun, malın dövr etməsi, tədavülü deməkdir.
Mərkəzi Bank tərəfindən dövriyyəyə buraxılmış nağd pullardır. Buraya bank sistemindən kənarda olan nağd pulla yanaşı Mərkəzi Bankın və kommersiya banklarının kassalarında olan nağd pullar da daxildir.
Dünyada qlobal iqtisadi inkişaf məqsədlərinə xidmət edən və maliyyə resurslarının bölgüsünü təmin edən ən böyük donor təşkilatlardan biri.
Müəyyən ölkənin valyutasının ticarət və kapitalın hərəkəti üzrə əsas tərəfdaş ölkələrinin valyutalarının daxil olduğu valyuta səbətinə nəzərən hesablanmış orta çəkili məzənnəsidir.
Kommersiya banklarının məcburi qaydada yaradılan və bir qayda olaraq müəyyən edilmiş normativlər əsasında il ərzində, yaxud illik mühasibat hesabatı bankın təsisçilərinin (payçılarının) ümumi yığıncağı tərəfindən təsdiq edildikdən sonra mənfəətdən ayırmalar hesabına yaranan fonddur.
Kommersiya banklarının mərkəzi bankda ehtiyat tələbi hesabı.
Bank, ticarət və xidmət obyekti ilə arasındakı əməkdaşlıq nəticəsində satışların həcmini artırmaq və müştəriyə birgə xidmət növüdür. Xidmət ekvayer-banklar, prosessinq mərkəzləri və elektron ödəmə sistemləri tərəfindən göstərilir.
Elektron sistemdə aparılan ticarət.
Qiymətli kağızı emissiya etmiş, buraxmış və ya vermiş şəxsdir.
Bütün növ pul nişanlarının və qiymətli kağızların dövriyyəyə buraxılmasıdır. Pul nişanlarının emissiyası səlahiyyəti bir qayda olaraq Mərkəzi Banka məxsusdur.
Mobil ödəniş və rəqəmsal pul kisəsi xidmətidir.
Başqasını təmsil etmək hüququnu verən sənəd.
Borc öhdəlikləri ilə bağlı olan hər hansı ödəmə, o cümlədən kreditlərin və ya depozitlərin (hesabların) verilməsi üçün ödəmələr.
Borc alətlərindən istifadə etmələri üçün borcalanlara, borc verən tərəfindən borcun məbləğinə faiz nisbəti kimi hesablanmış xidmət haqqı.
Faiz dərəcələrinin dəyişməsi nəticəsində investisiyaların dəyərdən düşməsi və gəlirliyin azalması riski.
Texnologiyanın maliyyə sektoruna inteqrasiya olunması ilə maliyyə xidmətlərinin daha rahat, təhlükəsiz və sürətli həyata keçirilməsinə imkan verən bir innovasiyadır.
Latın sözüdür, hörmə zənbil
deməkdir; qədim Romada pulları belə zənbillərdə saxlayırdılar, hazırda fiskal
dedikdə toplanmış pulun dövlət xəzinəsinə verilməsi xüsusiyyəti başa düşülür.
Dövlət qiymətli kağızlarının buraxılışını və tədavülünü həyata keçirən, dövlət maliyyəsi sferasında hesablaşmalar aparan hökumət orqanının agenti.
Dövlət xəzinədarlığının bütün gəlirləri, yəni dövlətin məcmu gəlirləri.
Dövlət xəzinədarlığından maliyyələşən bütün xərclər, o cümlədən dövlət büdcəsinin xərclər, büdcədənkənar dövlət fondlarının xərcləri, eləcə də digər dövlət xərcləri.
Fiskal xərclərin fiskal gəlirlərlə örtülməyən, ödənilməyən hissəsi.
Fiskal gəlirləri, o cümlədən dövlət büdcəsi gəlirlərini artırmaq məqsədi ilə istehlak xarakterli idxal məhsullarına tətbiq edilən dövlət rüsumu.
Dövlət gəlirlərinin səfərbər edilməsi, dövlət xərclərinin icrası, dövlət büdcəsinin tərtibi, təsdiqi, icrası, icrasına nəzarət, vergiqoymanın dövlət büdcəsi aspektləri, eləcə də dövlət xəzinədarlığı ilə bağlı digər münasibətləri istiqamətində dövlətin həyata keçirdiyi iqtisadi siyasət.
Rəsmi qanunvericiliyə əsasən, Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı, əcnəbi və vətəndaşlığı olmayan şəxs.
Vergi ili ərzində ölkədə rezidentlərin bütün gəlirləri ilə həmin dövr üçün müvafiq qanunvericiliklə müəyyənləşdirilən gəlirdən çıxılan məbləğ arasındakı fərqdən ibarət gəlirə, həmçinin qeyri rezidentin qanunvericilik əsasında müəyyənləşdirilən gəlirdən çıxılan məbləğ nəzərə alınmaqla gəlirinə tətbiq edilən vergi.
Ödəmə mənbəyində vergi tutulduğu halda, vergitutma obyekti vergiyə cəlb olunan gəlirdir.
Girov kimi qiymətli kağızları girov qoymaqla brokerə marja hesablarını maliyyələşdirmək üçün kommersiya bankı tərəfindən verilən borc. Borc verən tələb etdiyi zaman qaytarılmalı olan borc.
Emitent tərəfindən dövriyyə müddəti bitənədək geri çağırıla bilən qiymətli kağız. Adətən, istiqrazlar və ya imtiyazlı səhmlər belə qiymətli kağızlar rolunda çıxış edirlər.
Bu müqavilə faiz riskindən müdafiə aləti olmaqla, faiz dərəcələrinin dəyişməsinin qarşılıqlı kompensasiyası haqqında banklararası razılaşmanı əks etdirir.
İnvestorlara səhm və istiqraz investisiyalarından qayıdan əlavə pul məbləği.
Müəyyən dövr ərzində qiymətli kağızlardan əldə olunan gəlirlərin məbləğinin həmin qiymətli kağızların nominal və ya bazar dəyərinə faiz nisbəti.
Borc və ya krediti sığortalamaq məqsədilə debitor tərəfindən girov qoyulan və borcu qaytaracağına zəmanət verən qiymətli kağızlar və ya digər əmlak şəkilində qoyulmuş girov. Defolt halında girov üzrə hüquqlar kreditora keçir.
Kredit (və ya istiqraz) müqaviləsinin borcalanın (istiqrazın emitentinin) öz aktivlərini girov qoymaqla bu müqavilə əsasında cəlb olunan kreditlərdən (yerləşdirilən istiqrazlardan) daha üstün təminatla yeni kreditlər götürməsinə (istiqrazlar yerləşdirməsinə) imkan verməyən şərti.
Əməliyyat günü ərzində valyuta əməliyyatları üzrə dilerlərə qoyulmuş limit (ümumilikdə və hər valyuta üzrə ayrı-ayrılıqda).
Əmtəə və ya qiymətli kağızın satıcısı və alıcısı arasında hesablaşma.
Hesablaşma-kassa əməliyyatları müxtəlif növ nağd və nağdsız əməliyyatları əhatə edir.
Verilmiş qiymətli kağızlar üzrə ticarət mütəxəssisi tərəfindən nəzarət edilən alış və satış sifarişlərinin qeydiyyatı.
Azərbaycan Respublikasının və ya xarici dövlətin qanunvericiliyinə uyğun olaraq hüquqi şəxs statusunda yaradılmış müəssisə və təşkilatlar.
Müvafiq xarici dövlətin və ya dövlətlər qrupunun ərazisində tədavüldə olan və qanuni ödəniş vasitəsi sayılan, eləcə də tədavüldən çıxarılmış və ya çıxarılan, lakin həmin ərazidə tədavüldə olan pul nişanlarına dəyişdirilə bilən banknotlar, xəzinə biletləri və sikkələr şəklində pul nişanları. Məsələn, avro, dollar, rubl, lirə və s. Azərbaycan üçün xarici valyutadır.
Pul mədaxilinin cari dəyəri ilə pul məxaricinin cari dəyəri arasındakı fərq.
Fiziki şəxsin ümumi gəlirinin vergi çıxıldıqdan sonra yerdə qalan hissəsi.
Mənfəət vergisi çıxıldıqdan sonra qalan mənfəət.
Kreditin və digər borcların qaytarılması, borcun ödənilməsi.
Kreditin və digər borcların qaytarılması müddəti, borcun ödənilməsi müddəti.
Bütün növ dövlət borc qiymətli kağızlarını əks etdirən ümumi ifadə.
Qısa müddət ərzində aparılan və çox da böyük gəlirlə nəticələnməyən möhtəkir (spekulyativ) birja əməliyyatı.
Aktivlər üzrə zərərin ödənilməsi üçün “adi ehtiyatlar”a və “məqsədli ehtiyatiar”a bölünür. Xüsusi ehtiyatlar konkret bir və ya bir qrup aktivlə əlaqədar mümkün zərərin ödənilməsi üçün istifadə olunur.
Bankçılıq Standartları üzrə Avropa Komitəsi (ECBS) və Standartlaşdırma üzrə Beynəlxalq Təşkilat (İSO) tərəfindən müəyyən edilmiş İSO136161 beynəlxalq standartına uyğun olaraq yaradılan və maliyyə institutları tərəfindən müştərilərə təqdim edilən bank hesab nömrəsidir.
Yalnız iqtisadi subyektin fəaliyyətinin nəticələrinə və maliyyə vəziyyətinə dair əsas göstəricilərlə maraqlı istifadəçi qruplarını məlumatlandırmaq məqsədini daşıyan və yoxlanılmış illik maliyyə hesabatlarının ümumiləşdirilmiş forması kimi tərtib olunan maliyyə hesabatı.
Faiz və əsas məbləğin qaytarılması üzrə ödənişləri, əvvəlcədən nəzərdə tutulmuş qrafikə uyğun olaraq, vaxtında (və ya cüzi gecikmələrlə) ödənilən kredit.
Şirkətdə əsas korporativ qərarların verilməsi, yüksək səviyyəli strategiyalarının müəyyən olunması və icrası, ümumi əməliyyatların idarə olunmasına cavabdeh olan şəxs. İdarə heyətinin sədri şirkətdə ən yüksək vəzifə hesab olunur.
Böhran hadisəsini, xüsusilə müəssisənin, firmanın müflis olmasını, yoxsullaşmasını ifadə edən termindir.
Dövlət tərəfindən valyuta əməliyyatlarının tənzimlənməsi məqsədilə milli valyuta üzrə iki müxtəlif məzənnənin müəyyən edilməsi.
Ölkədə iqtisadi vəziyyəti əks etdirən, maliyyə və iqtisadi meyilləri təhlil etmək, qiymətləndirmək və proqnozlaşdırmaq üçün istifadə olunan statistik göstəricilər.
İqtisadi subyektlərin gözləntiləri ilə müqayisədə gəlirlərinin xeyli az və ya xərclərinin daha çox ola bilməsi riski.
Şirkətin hər təqvim ili və ya maliyyə ilinin sonunda müəyyən olunmuş formada hazırladığı və həmin dövrdəki fəaliyyətinin nəticələrini və cari vəziyyətini əks etdirən hesabatdır.
Hər hansı bir göstəricinin qiymətinin bir il ərzində çatdığı səviyyəni ifadə edir.
Müəyyən müddət ərzində əmtəə və xidmətlərin keyfiyyəti yüksəlmədən qiymətlərinin artması nəticəsində pulun dəyərdən düşməsi, dəyərsizləşməsidir.
Hər hansı istehsal və xidmət prosesi üçün yardımçı xarakter daşıyan istehsal və qeyri-istehsal sahələrinin kompleksidir.
Uzunmüddətli borc kapitalını səfərbərliyə alan və onu qiymətli kağızlara qoyuluş formasında borc alanlara (dövlətə və şirkətlərə) verən, onların emissiyasını və yerləşməsini, eləcə də, birjada və birjadan kənarda qiymətli kağızların alqı-satqısını təşkil edən bankdır.
Satıcı alıcıya mallar göndərdikdə (işlər gördükdə, xidmətlər göstərdikdə) onların ödənilməsi üçün hesab-faktura göndərir. Alıcı ilə bağlanılan müqavilənin şərtlərinə görə hesab-faktura həm avansın alınması üçün, həm də mallar (işlər, xidmətlər) göndərildikdən sonra da göndərilə bilər.
Rəsmi müqavilələr üzrə mal və xidmətlər satan fiziki və hüquqi şəxslər elan edilmiş invoys və hesab-faktura əsasında Alıcı tərəfindən ödənişlərə möhlət istənildiyi halda sahibkarlıq fəaliyyətinizdə axsamaların və likvidlik problemlərinin olmaması məqsədi ilə “İnvoysların Maliyyələşdirilməsi” kreditindən yararlana bilərlər.
Bankın korporativ müştərilərinə təhlükəsiz internet qoşulma üsulu ilə öz bank hesabı üzrə maliyyə əməliyyatlarının izlənməsini və aparılmasını təmin edən proqram təminatıdır.
Borca zəmanət kimi müəyyən aktivlərin, o cümlədən qiymətli kağızların girov qoyulmasıdır.
Əmlakın girov qoyulması əsasında verilən kreditdir. Kredit verənlərin mənafeyini təmin etmək məqsədilə girov qoyulmuş əmlakın, alınmış borc ödənilənə qədər, satılmasına qadağan qoyulur və bu haqda ipoteka kitabında qeydiyyat aparılır.
Müəyyən edilmiş müddət və faiz dərəcəsi ilə maliyyə vəsaitlərinin əldə edilməsinə və əsas məbləğin müddətin sonunda, faizlərin isə rüblük, yarımillik və ya illik ödənilməsinə imkan verən qiymətli kağızdır.
İstehlak krediti, günlük ehtiyacları qarşılamaq üçün fiziki şəxslərə müxtəlif məqsədlərlə bank tərəfindən təklif edilən kredit məhsuludur.
İstehlak kreditləri təqdim edən ixtisaslaşmış kommersiya bankı və ya digər ixtisaslaşmış kredit təşkilatıdır.
Sərmayə, sərvət, əmlak, istehsal vasitələri və s. hamısı birlikdə kapital hesab olunur; bütün öhdəliklər çıxıldıqdan sonra müəssisənin aktivlərinin qalan payı da kapital adlandırılır.
İdarələrdə, müəssisələrdə pul qəbul etmək, saxlamaq, vermək, bilet satmaq və s. üçün xüsusi şöbə.
Nağd pul və digər qiymətlilərin qəbulu, verilməsi, saxlanması və qorunması üzrə əməliyyatların məcmusu.
Kassa əməliyyatlarını həyata keçirən maddi məsul şəxs.
Bankın nağdsız ödənişlərdə geri qaytarılan bonus üzrə təyin etdiyi ölçü vahididir.
Öhdəliklərin qarşılıqlı əvəz edilməsi, ləğv edilməsi əsasında aparılan nağdsız hesablaşma sistemidir.
Fəaliyyəti öhdəliklərin qarşılıqlı əvəz edilməsi üzrə aparılan hesablaşma sistemi əsasında formalaşan kommersiya bankıdır. Klirinq bankı alıcı ilə satıcı arasında klirinq münasibətləri üzrə hesablaşma xidməti həyata keçirir.
Komissiya - vasitəçiliyə, agent əməliyyatlarına və s. xidmətlərə görə razılaşma məbləği ilə birgə alınan ödənişdir.
Müvafiq kart hesabında faktiki olan məbləğdən əlavə bank tərəfindən açılmış kredit xətti daxilində vəsaitlərin xərclənməsinə imkan verir. Kredit xəttinin miqdarı bankla müştəri arasında danışıq yolu ilə müəyyən edilir.
Banka cəlb olunmuş vəsaitlərin dəyəri və verilmiş kreditlərdən daxil olan gəlirlər arasındakı fərqdir.
Borclunun borc müqabilində ödəniş edə bilməməsi və ya likvidasiya riski. Kredit riski borc alan şəxsin ümumi ödəmə qabiliyyəti əsasında hesablanır. Kredit riski artdıqca investorların borc müqabilində tələb etdikləri gəlir faizi də artır.
Kredit kalkulyatoru müştəriyə kreditin illik faiz dərəcəsin və yaxud kredit növünü seçərək, kreditin məbləğindən, ödəniş müddətindən asılı olaraq ödəniş planı ilə öncədən tanış olma imkanı yaradır.
Qanuni ödəniş vasitəsi kimi istifadə oluna bilinməyən, yalnız maliyyə öhdəliklərinin icrası üçün istifadə oluna bilən yüksək likvidli maliyyə aktivləri. Kvazi pulun təyin edilməsi üzrə müxtəlif metodologiyalar mövcuddur. Əksər beynəlxalq maliyyə institutlarının metodologiyalarına görə bankın müddətli və yığım hesabları, eləcə də daha likvid xarakterə malik maliyyə alətləri kvazi pul hesab olunur. Kvazi pul ölkədə tədavüldə olan pul kütləsinin əsas hissəsini təşkil edir.
Qarantiya risklərin sığortalanmasının bir növüdür. Belə sığortalanmanın mahiyyəti ondan ibarətdir ki, müqavilə iştirakçısının xahişi ilə tərəflər arasında bağlanan müqavilə üzrə riskləri bank öz üzərinə götürür. Zəmanət yazılı formada təqdim edilir. Kreditor qarşısında prinsipial tərəfindən öz öhdəliklərinin yerinə yetirilməməsi halında zamin sonuncunun bütün zərərlərini və yaxud zəmanətdə qeyd olunmuş həcmdə zərəri öz üzərinə götürür.
Faizinin hesablanması dayandırılmış, yaxud əsas məbləğinin və ya faizinin ödənişi müqavilədə nəzərdə tutulmuş müddətlərdən 90 gün və ya daha çox gecikdirilmiş, faizi kapitallaşdırılmış və ya yeni kredit kimi rəsmiləşdirilmiş, yaxud faizinin ödəniş müddəti uzadılmış kreditlər, habelə faizinin ödəniş müddəti 90 gün və ya daha çox gecikdirilmiş overdraflar.
Pulun, sənədin, habelə digər qiymətlilərin qəbul edilməsini, təhvil alınmasını təsdiq edən sənəd.
Borc alanın 12 ay ərzində geri ödəməli olduğu borc (kredit).
Ödənilməmiş kredit balansına görə edilmiş qismən ödəniş.
Bazar dəyəri kreditin ödənilməmiş məbləğindən aşağı olan girovla və ya digər təminatla təmin edilmiş kreditdir.
Qiymətli kağızlar bazarı qiymətli kağızların emissiyası, buraxılması, tədavülü, ödənilməsi, sahibliyi, saxlanılması, onlarla əqdlərin bağlanması, digər əməliyyatların aparılması üzrə subyektlər arasında olan hüquqi və iqtisadi münasibətlərin məcmusudur.
Rəsmi qanunvericiliyə əsasən, sığorta hadisəsi baş verdikdə Əmanətlərin Sığortalanması Fondu tərəfindən qorunan, əmanətçiyə kompensasiya olunan əmanətdir.
Aşağıdakılar istisna olunmaqla, bankda əmanəti olan fiziki şəxsdir: bankın müşahidə şurasının, audit komitəsinin, idarə heyətinin üzvləri və onların yaxın qohumları (ər/arvad, onların valideynləri və övladları, o cümlədən övladlığa götürülənlər, bacı və qardaşları); bankın 10 faiz və daha çox səsvermə hüququ verən səhmlərinə malik olan şəxslər və onların yaxın qohumları (ər/arvad, onların valideynləri və övladları, o cümlədən övladlığa götürülənlər, bacı və qardaşları); kompensasiyaların ödənilməsi barədə elanın ilk dəfə dərc edildiyi tarixdən əvvəlki təqvim ili ərzində bankın auditini keçirmiş kənar auditorlar.
Bir bankın depozit sahibi və ya kreditorların tələblərini vaxtında və lazımi dərəcədə qarşılaya biləcək maliyyə vəsaitinə (adətən nağd) sahib olmaması riski.
Aktivərin bazarda əhəmiyyətli qiymət fərqi olmadan və dəyər itkisi yaratmadan tez reallaşdırıla (satıla) bilməsi qabiliyyətidir. Aktivlərin pula çevrilmə imkanı əks etdirən iqtisadi termin likvidlik kimi müəyyən olunur.
Elmi-texniki işləmənin sahibi tərəfindən texnologiyadan, ixtiradan, faydalı modeldən, sənaye nümunələrindən, proqram məhsulundan və işləmə prosesində əldə olunan digər intellektual mülkiyyət obyektlərindən başqa şəxsin istifadə etməsi üçün verilmiş icazədir.
Maliyyə münasibətləri sferasında alqı-satqı münasibətlərinin məcmusu. Borc bazarı, kapital bazarı, valyuta bazarı, pul bazarı, sığorta bazarı, qiymətli kağızlar bazarı və s. maliyyə bazarının tərkib hissələridir.
MCC (Merchant Category Code) – ticarət nöqtəsinin növünü göstərən kodudur. Dörd rəqəmli nömrə şəklində yazılır və xidmət müəssisələrini fəaliyyət növlərinə görə təsnif etmək üçün bank kartları sənayesində istifadə olunur.
Malların və xidmətlərin satışından müəssisənin, firmanın, sahibkarın aldığı pul vəsaitləri, satışdan olan mədaxil.
Pul daxilolması ilə dəyişən xərclər arasındakı fərqin pul daxil olmasına nisbəti.
Qiymətli kağızla təmin olunmuş və qiymətli kağız almaq məqsədini daşıyan kredit.
Müəssisənin mənfəəti ümumi satışdan ümumi xərclər çıxıldıqdan sonra qalan məbləğdir. Mənfəət adətən daha konkret, yəni fəaliyyətdən mənfəət və xalis mənfəət kimi müəyyən edilir.
Ölkənin bank kredit sistemində hakim mövqeyə malik, digər bankların fəaliyyətini tənzimləyən, onlara kreditlər təqdim edən, onların vəsaitlərini müvəqqəti cəlb edən mərkəzi bankdır.
Məhsulların, həmçinin qiymətli kağızların alış və ya satış qiymətidir.
Mikro kredit qısa müddətə verilən kiçik məbləğlər hesab edilir. Mikro kreditlərin verilməsi ilə adətən xüsusi mikromaliyyə təşkilatarı (MMT) məşğul olurlar. Lakin son illərdə bu xidmətləri banklar da təqdim etməyə başlayıblar.
Müəyyən müddət üçün bağlanan və bu müddət sona çatdıqda uzadılması və ya yenidən bağlanılmasına dair heç bir öhdəliyin götürülmədiyi müqavilədir.
Bəzi fyuçerslər və opsionlar üzrə mövqelərin baza aktivinin çatdırılması yolu ilə deyil, nağd pul vasitəsilə bağlanılması.
Bir iqtisadi subyektdən digərinə nağd şəkildə təqdim edilən ödəniş əməliyyatı. Bu halda məbləğ müəssisənin, təşkilatın hesabına deyil, nağd pul nişanları şəklində kassasına daxil olur.
İqtisadi subyektə, o cümlədən müəssisə və təşkilata və ya iqtisadi subyektdən başqa bir iqtisadi subyektə nəğd pul ödənişləridir.
Qiymətli kağızlar, mallar və ya pul vəsaitləri gələcəkdə müəyyən şərtlərlə bu cür opsionun bağlanması anına və ya tərəflərin qərarına əsasən bu cür əldə etmənin anına satış qiymətlərinin təsbit edilməsi ilə əldə etməyə (satmağa) hüququ təsdiq edən sənəddir.
Müştəri tərəfindən bankda olan özünəməxsus kredit qalığından artıq həcmdə vəsait göstərməklə kredit həddini aşması vəziyyəti.
Müştərinin bank hesabında qısamüddətli overdraftlar üçün müəyyənləşdirilən limit. Overdraft limiti müştərinin hesab məbləğinin həcmi əsasında müəyyən olunur.
1) Növbəti bank günü ödənilməli olan banklararası qısamüddətli kredit müqaviləsi;
2) Kontrakt günündən sonrakı birinci iş günü həyata keçirilmiş birinci iş günü həyata keçirilmiş xarici valyuta mübadiləsi üzrə əməliyyat;
3) Bir iş günü ərzində aparılmış maliyyə əməliyyatları. Hesabatlarda overnayt, adətən, ON kimi ifadə olunur.
Öhdəliyini yerinə yetirə bilməyən borclu.
Alınan əmtəələrə, istifadə olunan resurslara, verilmiş kreditə və s. görə haqqın ödənilməsi.
Maliyyə orqanlarının, hesablanmış ödəmələrin edilməsi zəruriliyi, ödəmənin məbləği və müddəti haqqında ödəyicilərə məlumat verdiyi sənəd.
Müəssisənin öhdəliklərinin (passivlərinin) şəxsi vəsaitləri ilə ödənilməsi əmsalı.
Müəssisənin öz qısa və uzun müddətli öhdəliklərini yerinə yetirmək qabiliyyətidir.
Əmtəə və xidmətlərə olan, onların alıcılarının pul vəsaitləri ilə təmin edilmiş tələb.
Firmanın və ya dövlətin valyuta maliyyə vəziyyətilə, sərbəst vəsaitlərin olmaması ilə büdcə və tədiyyə balansının çatışmazlığı ilə şərtlənən özünün maliyyə öhdəliklərini vaxtında və tam ödəyə bilmək qabiliyyətini itirməsidir.
Müəssisənin kassasından əmək haqqının, yardımların, mükafatların, təqaüdlərin ödənməsi üçün əsas sayılan mühasibat sənədidir.
Ödəniş müddəti çatdığına görə ödənişə təqdim olunmalı olan veksel.
1) Borcun son ödəniş tarixi;
2) Borc qiymətli kağızları üzrə öhdəliyin müddəti, əsas borc məbləğinin, toplanmış və son faiz gəlirinin ödənildiyi tarix.
Kontrakt üzrə ödəmə həcmini, formasını, müddətini və yerini müəyyən edən şərtlər.
Hüquqi fakt olub, ona əsasən bir şəxs (borclu) başqa şəxsin (kreditorun) xeyrinə müəyyən hərəkəti etməli, məsələn, pul ödəməli, əmlak verməli, iş görməli, xidmətlər göstərməli və ya müəyyən hərəkətdən çəkinməlidir. Öhdəliklə bağlı bütün məsələlər hüquqi cəhətdən AR-nın Mülki Məcəlləsi ilə tənzimlənir.
Müəssisənin müxtəlif sövdələşmələr həyata keçirərkən yaranan və mallara və ya göstərilmiş xidmətlərə görə sonrakı ödənişlər üçün hüquqi əsasdır.
Öhdəliklər yerinə yetirilmədikdə cərimələrin və dəbbənin ödənilməsi, girovun, behin verilməsi, avansın ödənilməsi, zəmanətlərin təqdim edilməsi daxil olmaqla öhdəliklərin yerinə yetirilməsinə xidmət edən əmlak və pul səciyyəli tədbirlər.
Müəssisənin aktivlərinin ümumi dəyərinə ekvivalent olan, onun investorlar və kreditorlar qarşısındakı bütün öhdəliklərinin dəyəridir.
Qanunun, digər hüquqi aktların tələblərinə və öhdəliyin şərtinə uyğun olaraq onların mütləq yerinə yetirilməsidir.
Əgər öhdəlikdə onun icra müddəti dəqiq göstərilmişdirsə, onda həmin vaxta qədər mütləq icra olunmalıdır.
Adətən borcların və ya bazar şəraitində malların və xidmətlərin dəyərlərini ödəmək üçün öhdəliklərin pul miqdarı ilə qiymətləndirilməsidir.
Unudulmuş PİN kodun bərpası xidmətidir.
Plastik kartlar vasitəsilə bankomatlardan nağd vəsaitlərin çıxarılması zamanı hesaba giriş üçün parol kimi istifadə edilən rəqəmlər yığınıdır.
Karta yeni PİN kodun təyin olunması xidmətidir.
Ticarət və xidmət müəssisələrinin ərazilərində quraşdırılan və məhsul və xidmətlərin haqqının ödənilməsini kartlar vasitəsilə aparmağa imkan verən cihazdır.
POS-terminallarda vəsaitin nağdlaşdırılması.
Qısamüddətli borc alətləri bazarıdır.
Müştərilər tərəfindən yalnız tam ödənilmək şərti ilə aparılan qiymətli kağızların alışı üçün hesab.
Qiymətlərin sabitliyinin təmin edilməsi məqsədilə həyata keçirilən tədbirlər sistemidir. Mərkəzi Bank valyuta məzənnəsi, pul kütləsi və faiz dərəcələrini tənzimləmək vasitəsilə inflyasiya proseslərinə təsir göstərir. Azərbaycanda pul siyasəti Mərkəzi Bank tərəfindən həyata keçirilir və onun son məqsədi öz səlahiyyətləri çərçivəsində qiymətlərin sabitliyini təmin etməkdən ibarətdir.
Mərkəzi Bankın qarşısına qoyduğu hədəflərə nail olmaq üçün istifadə etdiyi iqtisadi dəyişənlərdir. Pul siyasəti alətləri birbaşa və dolayı alətlərə bölünür. Birbaşa alətlərə misal olaraq faiz dərəcələri üzərində nəzarət, kreditləşmə dəhlizi, birbaşa və ya məqsədli kreditlərin verilməsini göstərmək olar.
Mərkəzi Bank tərəfindən qəbul edilən pul siyasəti qərarlarının iqtisadiyyata ötürülməsini prosesidir. Müasir dövrdə pul siyasətinin faiz dərəcələri, kreditlərin verilməsi, valyuta məzənnəsi, inflyasiya gözləntiləri kimi transmissiya kanalları mövcuddur.
Müəyyən iqtisadiyyatda hər bir pul vahidinin müəyyən bir vaxtda neçə dəfə əl dəyişdirdiyini göstərən ölçü.
Bank əməliyyatlarını həyata keçirmək üçün istifadə olunan ölkənin ilk maliyyə Çatbot'u (telegram messenceri üzərindən)
Rabitəbank tərəfindən təqdim olunan mobil bankçılıq tətbiqidir.
Nominal faiz dərəcəsinin inflyasiya nəzərə alınmaqla təhsis edilməsi nəticəsində əldə olunan faiz dərəcəsidir.
( Real effektiv məzənnə ) - manatın ticarət partnyoru olan ölkələrin valyutalarına nəzərən ikitərəfli nominal məzənnələrinin dəyişiminin ticarət xüsusi çəkiləri və həmin ölkələrdə inflyasiya nəzərə alınmaqla həndəsi ortasını əks etdirir.
Mərkəzi Bank (və ya bir kommersiya bankı) tərəfindən qiymətli kağızların digər banka sonradan geri almaq şərti ilə satışıdır.
Sənədin həqiqiliyini tanımaq üçün lazım olan vacib məlumatlardır.
Milli valyutanın məzənnəsinin xarici valyutaya nəzərən bahalaşması prosesidir.
Qiymətli kağızların dövlət reyestri Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsi tərəfindən, qiymətli kağız sahiblərinin reyestri isə Milli Depozit Mərkəzi tərəfindən aparılır.
Həm hüquqi, həm də fiziki şəxslərdən hüquqi əhəmiyyəti olan işlərin görülməsi üçün alınan vergi.
Faizi kupon formasında ödənilən borc alətləri (istiqrazlar, kre ditlər və s.) üçün istifadə olunan ümumi termindir.
Hökumətin və ya Mərkəzi Bankın milli valyutanı digər ölkələrin valyutasına, valyutalar səbətinə və ya qızıl kimi digər dəyər ölçüsünə bağladığı valyuta rejimi.
Şəxsin müstəqil surətdə, öz riski ilə həyata keçirdiyi, əsas məqsədi əmlak istifadəsindən, malların təqdim edilməsindən, işlər görülməsindən və ya xidmətlər göstərilməsindən mənfəət götürülməsi olan fəaliyyətidir.
Qiymətli kağızların cavabdehlik əsasında saxlanması və qorunması üzrə xidmət.
Bankirlərin öz müştərilərinə zirehli seyf təqdim etməklə və əvəzində müəyyən muzd almaqla həyata keçirilən bank əməliyyatıdır.
Fiziki aktivlərin əldə edilməsi üçün sərf olunan kapital.
Sahibinə hər hansı bir müəssisənin aktivlərində müəyyən bir paya sahiblik və payına uyğun olaraq müəssisənin gəlirinin bir hissəsini dividend şəklində əldə etmək hüququ verən qiymətli kağız.
Şirkətin fəaliyyətindən yaranan nağd pul axını ilə onun əsas kapitala çəkdiyi xərclərin fərqi.
Şirkətin dividentləri ödəmək üçün bütün sərbəst vəsaitindən istifadə etdiyi halda səhmin divident gəlirinin nə qədər yüksək ola biləcəyinin ölçüsüdür.
Daxili və beynəlxalq ticarətdə topdansatış əmtəə qiymətinin ilkin, təxmini qiyməti.
Gəlirlərin və rifah vəziyyətinin aşağı düşməsinə səbəb olan müəyyən şəraitin yaranması ilə əlaqədar olaraq ev təsərrüfatlarına ödənən müavinətlərdir.
Xüsusi maliyyə qurumları tərəfindən ayrıca şəxsə və ya müəssisəyə verilən borc.
(Borc Faizi) – istifadə olunan kreditə və yaxud təqdim olunan krediti almağa görə verilən mükafata ödənilən faiz dərəcəsidir.
Şəxsin əlavə öhdəliklərini özündə əks etdirən, qanunla və ya müqavilə ilə müəyyənləşdirilən və borclu ilə bərabər kreditor qarşısında öhdəliklərə cavabdehlik daşıyan mülki məsuliyyət növüdür.
Dövlət büdcəsindən muxtar büdcələrə, yerli büdcələrə və hüquqi şəxslərə əvəzsiz verilən maliyyə vəsaiti.
Dövlət tərəfindən büdcədən, yaxud digər dövlət maliyyəsi fondlarından yerli təsərrüfat subyektlərinə bazar dərəcələri ilə təqdim olunan kreditlərin faiz ödənişlərinin xüsusi güzəştlər qədər azaldılmış hissəsi.
Məqsədli maliyyələşdirmənin həyata keçirilməsi üçün dövlət büdcəsindən digər büdcəyə və yerli büdcələrə verilən, lakin həmin məqsəd üçün və ya müəyyən edilmiş müddətdə istifadə edilmədikdə geri qaytarılan maliyyə vəsaiti.
Hər hansı münasibətlər zamanı məqsədli fəaliyyət göstərən tərəf, şəxs.
Təşkilati-hüquqi formasından asılı olmayaraq hər hansı hüquqi şəxs və ya hüquqi şəxs yaratmadan sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan fiziki şəxs olmaqla, sığortaçı ilə bağlanmış agentlik müqaviləsinə əsasən sığortaçının ona verdiyi səlahiyyət daxilində sığorta müqavilələrinin bağlanmasını və sığorta haqqlarının ciddi uçot sənədi sayılan qəbzlərlə sığorta haqqlarını qəbul edərək sığortaçıya qanunvericiliklə müəyyən olunmuş müddətdə təhvil verən şəxslərdir.
Sığorta hadisəsinin başvermə ehtimalıdır. Sığortalanmış obyektlərin daha çox hissəsinin və ya böyük məbləğlə sığortalanmış bir neçə obyektin sığortası bir sığorta hadisəsi ilə (məsələn, daşqınlar zamanı) verilə bilər ki, bu da risk çoxluğudur və bunun nəticəsində kumulyasiya adlanan böyük məbləğdə zərər baş verir.
Sığortaçı və sığorta edilənin tapşırığı əsasında öz adından, sahibkar kimi sığortalanma vasitəçiliyini həyata keçirən, müəyyənləşdirilmiş qaydada qeydiyyatdan keçmiş fiziki və ya hüquqi şəxslərdir.
Rəsmi qanunvericiliyə əsasən, müəyyən qaydada iştirakçı bankın Əmanətlərin Sığortalanması Fonduna ödədiyi üzvlük, təqvim və əlavə haqlardır.
Rəsmi qanunvericiliyə əsasən, qorunan əmanətçinin qorunan əmanətinin Əmanətlərin Sığortalanması Fondu tərəfindən kompensasiya ödənilən hissəsidir.
Rəsmi müqavilə əsasında mal və ya xidmətin təchizatı barədə alıcı tərəfindən təqdim edilən alış sifarişi əsasında sifarişlərin icra edilməsi məqsədi ilə təchizatçının maliyyələşməsidir.
Birdən çox maliyyə təşkilatının toplaşaraq eyni bir iqtisadi subyektə eyni şərtlərlə verdiyi kreditdir.
Məzənnə riskindən sığortalanmaq məqsədilə müəyyən müddətdən sonra yenidən əksinə mübadilə edilməsi şərtilə milli valyutanın xarici valyutaya mübadilə edilməsi.
İnflyasiyanın azaldılmasına və iqtisadiyyatda hərarətlənmənin azaldılmasına yönəldilmiş pul siyasəti tədbiridir. Bu zaman Mərkəzi Bank özünün faiz dərəcələrini artırır ki, bu da iqtisadiyyatda həm əmanətlər, həm də kreditlər üzrə faiz dərəcələrinə artırıcı təsir göstərir.
Beynəlxalq pul köçürmələrində istifadə olunan hər bankın özünə məxsus bir kod sistemidir.
Öz təsirini vətəndaşın xüsusi mülkiyyətinin müxtəlif növlərinə yayan fiziki şəxsin əmlak vergisidir.
İşçinin əmək haqqından, dividentlər, faizlər, renta, mükafatlar, transfertlər daxil olmaqla əlavə ödəmələrdən yaranan pul gəlirləridir. Vergilər çıxana kimi hesablanır.
Mühasibat və ya bank tərəfindən ayrı-ayrı şəxslərlə hesablaşmalar aparmaq üçün açılan hesabdır.
Ev təsərrüfatlarının istehlak malları və xidmətlərinə çəkdiyi xərclərdir.
Müəyyən vaxt ərzində sahibkar tərəfindən müəssisəyə qoyulmuş vəsaitin dəyişməsini əks etdirən maliyyə hesabatının bir növüdür.
Qanunla müəyyən edilmiş məbləğ.
Saziş növüdür. Onun şərtiləri iştirakçıların birinin başqasına mükafat adlanan müəyyən pul məbləğini ödəməklə (mükafatlı saziş) öz öhdəliklərinin icrasından imtina etmək hüququnu nəzərdə tutur.
Bir şəxsin başqa şəxsin adına qoyduğu pul əmanəti, yəni yalnız müəyyən, əvvəlcədən qeyd edilmiş şərtlərlə, yaxud əmanətçi tərəfindən hesab açılanda göstərilmiş şəraitlərdə, vəziyyət yarananda əmanət işlədilə bilər.
Şirkətin keçmişdəki fəaliyyəti ilə əlaqədar olan, lakin gələcəkdə müəyyən hadisələrin baş verməsi və ya baş verməməsindən (məsələn, məhkəmə qərarlarının nəticələrindən) asılı olaraq, yaranması ehtimal olunan öhdəliyi.
Ölkəyə malların və digər əşyaların idxalla bağlı olaraq alınan gömrük rüsumuna, yığım və vergilərə cəlb edilmədən gətirilməsidir, idxalıdır.
Rəsmən müəyyən edilmiş tədiyə, maaş, rüsum, vergi və s. cədvəli.
Tarif cədvəlinin müvafiq dərəcəsinə uyğun müəyyən edilmiş bir saatlıq, yaxud bir günlük əmək haqqının ən aşağı dərəcə ilə əmək haqqına olan nisbəti.
Rəsmi qanunvericiliyə əsasən, tarif güzəştləri dedikdə, AR-ın ticarət siyasəti həyata keçirilərkən qarşılıqlı və ya birtərəfli qaydada AR-ın gömrük sərhədindən keçirilən mallar üzrə əvvəl ödənilmiş rüsumun qaytarılması, rüsum ödənişindən azad etmə, rüsum dərəcələrinin aşağı salınması, malın preferensial gətirilməsi üçün tarif kvotaları şəklində verilən güzəştlər başa düşülür.
Hər hansı bir işin, xidmətin ən səmərəli üsul və aşağı xərclə yerinə yetirilməsi üçün iddiaçılar arasından birinin və ya bir neçəsinin seçilərək həmin işin (xidmətin) müqavilə əsasında ona (onlara) həvalə edilməsi məqsədilə keçirilən müsabiqədir.
Podratçının işlərin/xidmətlərin sifarişçisi qarşısında tender şərtlərinə əməl etməsinə təminat verir.
Gələcəkdə bağlanacaq müqavilələr üçün istifadə olunan valyuta mübadiləsi məzənnəsidir.
Plastik kartlar vasitəsilə nağdsız əməliyyatlar zamanı kartı POS-a daxil etmədən yalnız yaxınlaşdırmaqla sürətli əməliyyatlar aparmağa imkan verən bir texnogiyadır.
Əmtəə kreditinin növüdür. Burada borcalanın satın aldığı əmtəə onun dəyəri tam ödənilməyincə satıcı kreditorun mülkiyyəti olaraq qalır.
Təminatsız (girova əsaslanmayan) borc qiymətli kağızları. Emitentin ümumi krediti hesabına qarşı buraxılmış, müəssisənin heç bir xüsusi əmlakı ilə təmin edilməmiş borc öhdəliyi.
Müəssisənin müəyyən aktivlərinin zəmanəti olmadan adi kredit şəklində buraxılan istiqrazlardır.
Girov təminatı olmadan verilən kredit.
Bu halda alıcı özünün müqavilə üzrə hüquqlarından sərhədsiz şəkildə istifadə etmək imkanına malik olur ki, bu da satıcı tərəf üçün riskin səviyyəsini qaldırır.
Nizamnamə kapitalında səsvermə hüququ verən səhmlərin əllidən çox faizi təsisçi banka və ya bank holdinq şirkətinə məxsus olan bankdır, yaxud elə bankdır ki, onunla təsisçi bank və ya bank holdinq şirkəti arasında bağlanmış müqaviləyə əsasən təsisçi banka və ya bank holdinq şirkətinə onun qərarlarının qəbul edilməsinə mühüm təsir göstərmək imkanı verilir.
Mərkəzi bankın kommersiya banklarından onlara təqdim etdiyi kreditə görə (aldığı) götürdüyü faiz dərəcəsidir.
Əsas fondların genişləndirilmiş təkrar istehsalına xərclənmək üçün müəssisə və təşkilatlara, habelə mənzil tikmək, təsərrüfat yaratmaq və başqa bu kimi məqsədlər üçün banklar tərəfindən əhaliyə verilir.
Sadə səhmlər və ehtiyat fondların formasında olan uzunmüddətli müəssisə kapitalının ölçüləri ilə, müəssisəyə qoyulmuş faizlər və dividentlər almaq hüququ olan sərmayəçilərin, sadə veksellər üzrə dividentlər alana qədər olan sərmayə həcmi ilə müqayisəsini aparmaq üçün edilən maliyyə analizi növüdür.
Növbəti il ərzində ödənilməsi nəzərdə tutulmayan uzunmüddətli kommersiya kreditləri borcudur.
12 aydan çox müddətdə eyni şəxsə məxsus olan aktivlərin satışından gəlir və ya zərərlər.
Öhdəlik müddəti 10 il və ya daha uzun müddətli olan dövlət borc qiymətli kağızları.
Əsas fondların genişləndirilmiş təkrar istehsalına xərclənmək üçün müəssisə və təşkilatlara, habelə mənzil tikmək, təsərrüfat yaratmaq və başqa bu kimi məqsədlər üçün banklar tərəfindən əhaliyə verilir.
Müəssisənin növbəti ildə və ya adi təsərrüfat tsiklində ödəməyi planlaşdırdığı borclarıdır.
Ödəmə müddəti bir ildən tez olmayan digər şəxslərə olan borclardır.
Cari il ərzində ödənilməli olan, cari aktivlərdən ödənilən (dövriyyə vəsaitlərindən) və qısamüddətli borc kimi səciyyələndirilən uzunmüddətli öhdəliyin hissəsidir.
Şəxsi kapital və uzunmüddətli öhdəliklərlə göstərilən uzunmüddətli maliyyə vasitələridir.
Müəssisəyə sərmayə şəklində qoyulmuş uzunmüddətli kapitalın hər manatına vergilər ödənilənə qədər düşən gəlirlərin həcmidir.
Gəlirdən vergili xərclər çıxılmadan hesablanmış faiz dərəcəsi və ya faiz məbləği.
Müəssisənin ümumi borcu. Kredit, əməkhaqqı və digər ödənişlər, kreditor borcları və digər borc öhdəlikləri üzrə borcların ümumi məbləğidir.
Bu rejimin tətbiq edildiyi zaman valyuta məzənnəsi valyutaya olan tələb və təklifin təsiri əsasında formalaşır. Lakin, üzən valyuta məzənnəsi rejimi Mərkəzi Bank tərəfindən valyuta məzənnəsinin tənzimlənməsinə yönəldilmiş tədbirlərin həyata keçirilməsi imkanını tam istisna etmir. Belə ki, müstəsna hallarda Mərkəzi Bank məzənnənin kəskin tərəddüdlərinin qarşısını almaq məqsədilə valyuta bazarına müdaxilə edə bilər.
Ölkənin pul vahidi (milli valyuta). Məsələn, manat (Azərbaycanda), dollar (ABŞ-da) və s.
Bir ölkənin pul vahidi qiymətinin digər ölkənin pul vahidi ilə ifadəsi. Valyuta kursu bir qayda olaraq valyutanın alıcılıq qabiliyyətindən asılı olaraq müəyyən edilir. Valyuta kursunun müəyyən edilməsi valyutanın kotirovkası adlanır.
Dövlətin dönərli valyutada, əsas etibarilə xarici valyutada qoruduğu pul fondu.
Xarici valyuta ilə borc alan, hesablaşmalar aparan və alqı-satqı keçirən hüquqi və fiziki şəxslərin, maliyyəkredit təşkilatlarının və bankların təsərrüfat fəaliyyəti növlərindən biridir.
Dövlət tərəfindən valyuta məzənnəsinin tənzimlənməsi məqsədilə həyata keçirilən hüquqi, iqtisadi, inzibati tədbirlərin kompleksi: valyuta siyasətinin həyata keçirilmə formaları; a) diskont siyasəti – mərkəzi bankın uçot dərəcəsinin dəyişdirilməsi yolu ilə valyuta məzənnəsinin tənzimlənməsi; b) valyuta müdaxiləsi – valyuta bazarlarında tələb və təklifin tarazlaşdırılması məqsədilə mərkəzi bankın valyutaların alqı-satqısı əməliyyatlarında müntəzəm iştirakı; c) devalvasiya (milli valyutanın xarici valyutalara nisbətən məzənnəsinin məsədyönlü uçotlaşdırılması) və revalvasiya (milli valyutanın xarici valyutalara nisbətən məzənnəsinin qaldırılması). ç) valyuta məhdudiyyətləri – valyuta əməliyyatlarının inzibati tədbirlər və qanunverici aktlarla qadağan olunması və ya limitləşdirilməsi nəzərdə tutulur.
Müəyyən miqdarda götürülən xarici valyutaların toplusudur. Valyuta səbəti məzənnə siyasətinin həyata keçirilməsində istifadə olunur. Bu zaman Mərkəzi Bank milli valyutanın hər hansı bir xarici valyutaya qarşı deyil, səbətə daxil olan bir neçə valyutaya qarşı orta çəkili məzənnəsini tənzimləməyə çalışır.
Milli valyutanın məzənnəsini tənzimləmək məqsədilə Mərkəzi Bank tərəfindən valyuta bazarında həyata keçirilən xarici valyutanın alqı-satqısı əməliyyatıdır. Mərkəzi Bank valyuta bazarında satışlar həyata keçirərkən özünün xarici valyuta ehtiyatlarından istifadə edir.
Borclunun pul öhdəliyi.
Ümumiyyətlə, həqiqiliyin, düzgünlüyün, o cümlədən proqramların müəyyən edilməsi, yoxlanması. Müəyyən etmədə statistik və konstruktiv metodlardan istifadə edilir.
Minimum istehlak səbətinin dəyəri və icbari ödənişlərin cəmindən ibarət sosial normadır.
Mərkəzi Bank tərəfindən kommersiya banklarının likvidlik ehtiyaclarının ödənilməsi məqsədilə müəyyən edilmiş qaydalara uyğun şəkildə kreditlərin verilməsidir.
Əsasən resessiyanın qarşısının alınması və iqtisadi aktivliyin artırılması məqsədilə həyata keçirilən pul siyasəti nəzərdə tutulur. Bu zaman məsələn Mərkəzi Bank özünün faiz dərəcələrini aşağı salır ki, bu da həm əmanətlər, həm də kreditlər üzrə faiz dərəcələrinə azaldıcı təsir edir.
Bu müqaviləyə əsasən, zamin kreditor qarşısında, borclu tərəfindən öhdəlik icra edilmədiyi və ya lazımınca icra edilmədiyi halda, həmin öhdəliyi tamamilə və ya hissə-hissə icra edilməsi üçün məsuliyyəti öz üzərinə götürür.
Anderrayterin ilkin yerləşdirmə dən sonra yerdə qalan qiymətli kağızların alacağına zəmanət verdiyi anderraytinq prosesi.
Emitentdən fərqli üçüncü şəxs tərəfindən dividentlərinin ödənilməsinə zəmanət verilən səhmlər (xüsusən də imtiyazlı səhmlər); faiz gəlirlərinin və əsas məbləğinin ödənilməsinə zəmanət verilən istiqrazlar.
İstinadlar: “Maliyyə bazarları terminlərinin izahlı lüğəti” Bakı, «Nurlar» Nəşriyyat-Poliqrafiya Мərkəzi, 2010 ;
https://www.taxes.gov.az/az/page/iqtisadi-terminler-lugeti , 20.09.2022.